SA sugidanun ni Genevieve L. Asenjo nga “Turagsoy,”magluwas sa bida nga si Inday Lupog nga manugrara kang banig nga ginpabusong kang sangka ahente kang pito-pito nga herbal medicine nga nagalibud sa andang baryo sa bukid, gusto ko man ang karakter ni Maring nga ang bana nga si Gering nagaobra sa Saudi.
Kisra, kang nagparara si Maring kang anang gisi nga banig kay Inday Lupog, nakaestoryahanay ang darwa nga nakadangat sa paghambal ni Maring kang, “Kanami magpaiyot.” Abaw, daw nagbasa tana ang tubug ni Inday Lupog kag nagralaway dya sa pagpanumdum sa liwan nga pag-abot ni Boy Eks, ang ahente, sakay kang anang Kawasaki nga motor sa maundag nga dalan. Kag sugpon-pamangkot pa ni Maring, andut nga sanda kuno nga mga bayi, namayha sa pag-aku nga gusto nanda mag-iyot?
Amo dya ang pamangkot nga nasabat kadya kang pagbasa kang akun estudyante kang mga sugidanun kang suud ko nga amiga nga si Genevieve nga taga-Barasanan sa Dao, Antique,ang lugar kang “Turagsoy.”
Ang sara nga rason kon andut kahuruya para sa mga bayi nga akuon sa iban nga tawo kag pati sa andang kaugalingon nga gusto nanda mag-iyot amo nga ang pag-iyot ginhimu kang mga patriarchal (o makalalaki nga sistema) nga institusyon kang sosyedad, pareho kang simbahan kag kang mga unibersidad pareho kang San Agustin, nga hururmahan kang bata ang mga bayi, nga pwede lamang sanda magpaiyot kon ang tinutuyo amo ang pagbata. Amo dya ang ginatawag nga “burden of biological function,” ang kabug-at kang responsibilidad kang putay kag matris kang bayi. Sa patriarchal nga sistema, pareho kang sistema natun kadya, daw wara timo it pulos nga bayi kon indi kaw makabata. Amo ria nga ginahimu ta nga karadlawan ang pagkalaon. Ang masakit gid sa tanan kon baw-as ang sangka bayi. Abaw rason dya nga mangirida ang bana na ukon bulagan gid tana. Kag sala na pa hay indi tana makabata. Sulnga bala ang natabo kay FPJ kag Susan Roces. Daw okey lang para sa tanan nga may mga bata gali sa sagwa si Da King. Kon si Da Queen ayhan ang nagbusong nga lain ang tatay, mahipus ayhan ang publiko?
Tungud gani hay ginhimu nga rason kang pag-iyot ang pagbata, indi pwede ang mga pag-iyutay kang mga wara nakasal, kang mga pareho nga bayi, kag kang mga pareho nga laki.
Imoral dya ang tawag kang simbahan. Dya kon madakpan kaw. Ti kundi daw may higku kag sala sa pag-iyot. Indi natun dya gusto pag-estoryahan. May mga manunudlo kang liberal arts (read: malalayang sining) nga ginakurdam kon makakita kang peynting kang bagika nga bayi sa hapin kang magasin, amo man kang putay nga kiwi kag kalungguhon tungud sa STD sa pinanid kang skul paper. Amo dya nga may mga manunulat nga nakadaug man gani daad kang Palanca pero nahadlukan sa mga eksena kang pag-iyutay sa mga sugidanun kag drama. Amo dya nga ang iba nagapari agud matago sa puti nga sutana nga nanamian gali sanda mag-iyot kang gwardiya nga may bahul nga batuta.
Sa panuruk ko, ang mga psychosomatic diseases pareho kang pagka-obsessive compulsive, pagsala-sala kag pagkatralala-dingdong, kag pagsinuplada nga wara sa lugar, dara tanan kang kakulang sa iyot. May gahum kita nga mabuul sa iyot nga indi natun Makita sa iban nga bagay rugya sa kalibutan. Sulnga ninyo ang impostora nga si Gloria Macapagal-Arroyo, gin-aku na kato sa sangka pagpamulongpulong na sa pagtiriripon kang kababaihan nga bastante tana sa iyot. Ti, kapira run bala nag-attempt ang oposisyon nga tumbahun tana? Nagagwapa pa gid tana tapat kag nagasupug sa pagkapyut sa poder.
Bisan hambalun pa kang iban nga laos run si Sigmund Freud, sakto man gihapon tana sa anang hambal nga “sexually motivated” ang tanan natun nga aksiyon. Namayha lang garing kita mag-aku. Daw ano bala ka kahuruya kon akuon natun kadya nga nag-eskuwela kag nagtudlo kita rugya sa San Agustin tungud gusto natun mag-iyot?!
Amo ria nga gusto ko ang mga sinulatan ni Genevieve hay ang anang mga karakter, kapin pa gid ang mga bida, wara nahadluk mag-iyot. Ang anang bag-ong tapos nga nobela nga ginatig-uluhan “Lumbay ng Dila,” sa pahina dos pa lang nagaiyot run ang bida nga si Sadyah Lopez. Ti kundi sadya gid tana tana! Disertasyon dya ni Genevieve para sa anang Ph.D. in Literature sa De La Salle University-Manila. Kag indi pag-ismola, gindeklarar dya nga “Outstanding Dissertation.”
Sakada pagbasa ko sa mga sinulatan ni Genevieve, madumduman ko dayon ang ginhambal kang Pranses nga peminista nga si Helen Cixous sa anang panaysayun nga “The Laugh of the Medusa.” Kinahanglan kuno kang mga bayi nga sulatun ang anang kaugalingon agud mabawi nanda ang andang lawas nga gin-imbargo kang patriarka. Amo dya ang ginahimu ni Genevieve.
Mangin malinung lamang ang kalibutan kon mabawi run kang mga bayi ang andang lawas sa mga gamhanan nga laki. Sa akun opinyon, mas mapadali dya obrahun kon mangisug ang mga bayi sa pagbantala kang andang gusto kag damgo; kon mag-isug run ang mga bayi sa pagbantala nga gusto nanda mag-iyot kon gusto nanda mag-iyot. Sa kahilwayan sa pag-iyot lamang natun mahilway it lubos ang atun lawas kag kalag.
No comments:
Post a Comment